کنتاکتور ( Contactor) یک کلید کنترل شونده به صورت الکتریکی است که برای کلیدزنی یک مدار قدرت یا کنترل مورد استفاده قرار می‌گیرد. کنتاکتور شباهت زیادی به رله دارد، با این تفاوت که کنتاکتور برای کاربردهای آمپر بالا به کار می‌رود یک کنتاکتور با مداری کنترل می‌شود که سطح قدرت خیلی کمتری از مدار مورد کلیدزنی دارد. برخلاف یک مدارشکن قدرت یک کنتاکتور برای قطع یک جریان اتصال کوتاه استفاده نمی‌شود. کنتاکتورها در گستره و اندازه‌های مختلفی موجودند. از کنتاکتورهای کوچک با ولتاژ ۲۴V DC که به سادگی در یک دست جا می‌گیرند و توانایی قطع تنها ۱ آمپر را دارند، گرفته تا کنتاکتورهای با پهنا (یا درازای) ۱ متر (یارد) با ولتاژهای چند کیلوولت و آمپراژ چند هزار آمپر. کنتاکتورها برای کنترل بارهای مختلف الکتریکی اعم از الکتروموتورها، بانکهای خازنی، مدارات روشنایی، گرمکن‌های الکتریکی و سایر تجهیزات الکتریکی استفاده می‌شوند. کنتاکتور از چهار بخش اصلی تیغه، بوبین، محفظه(Frame) عایقی و رله حرارتی تشکیل شده است که در ایران شرکت پارس فانال تنها تولیدکننده کنتاکتور محسوب می شود. تیغه‌اصلی تیغه‌های هر کنتاکتور به دو بخش تقسیم می‌شود. تیغه‌های قدرت و تیغه‌های فرمان. وظیفهٔ اصلی تیغه‌های قدرت هدایت جریان اکتریکی پس از هر بار تحریک شدن بوبین از خود است. تیغه‌های فرمان نیز همانطور که از نامشان مشخص است برای استفاده در مدار فرمان به کار می‌رود. تیغه‌های فرمان به دو صورت نرمالی باز و نرمالی بسته بر روی بدنه کنتاکتور تعبیه شده‌اند. این تیغه‌ها پس از هر بار تحریک شدن بوبین تغییر وضعیت داده و به حالت عکس تغییر وضعیت می‌دهند. بوبین بوبین یک هسته مغناطیسی سیم پیچی شده است که نیروی لازم را برای اتصال فیزیکی کنتاکتهای هادی الکتریسته فراهم می‌سازد. محفظه این بخش، برای ایزوله کردن بخشهای هادی و خطرناک کنتاکتور و حفظ جان کسانی که با کنتاکتور سر و کار دارند، به کار می‌رود. جنس محفظه معمولاً از مواد عایق الکتریسیته مانند Bakelite، Nylon ۶ و پلاستیکهای سفت شونده در برابر حرارت است. تیغه کمکی تیغه‌های کمکی، تیغه‌های فرمان (آمپر پایین) نرمالی باز و نرمالی بسته می‌باشند که بالای بدنه کنتاکتور و یا در بعضی از مدل‌های آن در کنار بدنه کنتاکتور نصب می‌شوند و بدین ترتیب با هر بار تحریک شدن بوبین کنتاکتور، این تیغه‌ها تغییر وضعیت می‌دهند. رله حرارتی معمولاً برای حفاظت از بارهایی که به کنتاکتور بسته می‌شود از رله حرارتی یا بی متال استفاده می‌شود. این نوع رله‌ها در برخی از انواع کنتاکتور بر روی بدنه تعبیه شده‌اند و در انواع دیگر به صورت اختیاری بر روی کنتاکتور بسته می‌شوند. اگر بار بسته شده به کنتاکتور جریانی بیش از حد مجاز از شبکه بکشد یا ولتاژ ورودی بجای سه فاز دو فاز بشودرله حرارتی عمل می‌کند و از صدمه زدن به بار الکتریکی جلوگیری می‌نماید. کنتا کتور تشکیل شده است از یک آهنربای الکتریکی که یک قسمت از هسته آن متحرک بوده و به وسیله فنری از قسمت ثابت جدا نگه داشته می‌شودو یک سری کنتاکت عایق شده از یکدیگر به آن متصل می‌باشد که به همراه قسمت متحرک حرکت می‌کنند. در قسمت ثابت یک سری کنتاکت دیگر قرار گرفته‌اند. هنگامیکه از سیم پیچ بوبین کنتاکتور جریانی عبور می‌کند توسط نیروی مغناطیسی کنتاکتهای ثابت و متحرک روی یکدیگر فشرده می‌شود. در همان حالت فنر بین دو قسمت هسته فشرده می شود اما زمانیکه ولتاژ بوبین قطع شود و یا از حد معمول کمتر گردد نیروی فنر موجب باز شدن کنتا کتها بصورت اتوماتیک از یکدیگر می شود. عکس این حالت نیز صادق است. یعنی در حالت بدون جریان بودن بوبین کنتاکتور یک سری از کنتاکتهای ثابت و متحرک به یکدیگر وصل هستند و زمانیکه جریان به بوبین کنتاکتور وصل می شود ارتباط بین کنتاکتها قطع می‌شود پس نتیجه می گیریم که کنتاکتهایی را که با وصل بوبین و فشرده شده فنر بین دو قسمت هستند به یکدیگر وصل می‌شوند کنتاکتهای باز و کنتاکتهایی که با وصل بوبین به برق از یکدیگر جدا می شوند را کنتاکتهای یسته می گویند. حلقه‌های اتصال کوتاه روی هسته بوبین کنتاکتور (حلقه فراژه): روی قسمت ثابت هسته بوبین کنتاکتورها دو عدد حلقه بسته (اتصال کوتاه) قرار گرفته است کار این دو حلقه این است که یک میدان مغناطیسی خود القایی ایجاد کرده و در واقع مانند ثانویه ترانسفورماتور عمل می کنند. میدان مغناطیسی تولید شده به وسیله این دو حلقه سبب می‌شود تا از نوسانات و لرزش هسته متحرک جلوگیری به عمل آید و کنتاکتور هنگام کار ایجاد سرو صدا نکند. در صورتی که مدار تغذیه بوبین کنتاکتور قطع شود در اثر نیروی فنری که داخل کلید قریار دارد اتصالات برقرار می‌شود و دوباره به حالت اول باز می گردد. طول عمر کنتاکتور: چون هر کلید دارای یک قسمات متحرک می باشد به همین دلیل ساییدگی مکانیکی بین قسمتهای ثابت و متحرک وجود دارد طول عمر مکانیکی یک کلید بستگی به تعداد دفعات قطع و وصل آن دارد طول عمر کنتاکتورها تقریباً از اکثر کلیدها بیشتر است و تا حدود بار می‌رسد. طول عمر مکانیکی کلیدها را با حروف A تا F مشخص می‌کنند و اصطلاحاً کلاس کلید گویند. بعد از حروف عددهایی نیز به عنوان ضریب نوشته‌ می‌شود مثلاً کلاس یعنی بار قطع و وصل یا کلاس یعنی بار قطع و وصل: بدین منظور و برای این که بتوانیم پس از طراحی مدار، کنتاکتور را برای اتصال مصرف‌کنندها به شبکه انتخاب کنیم، باید به مقادیر نامی مربوط به کنتاکتور آشنا شویم. این مقادیر برای کلیدهای غیرمناطیسی، مانند کلید اهرمی و غلتکی نیز وجود دارد انواع کنتاکتورها و کاربرد آنها AC AC1 بار اهمی ـ بار غیر اندکتیو یا با اندکتیویته ضعیف ـ گرم کن برقی با ضریب توان حدود 95/0= AC2 برای راه‌اندازی موتورهای آسنکرون روتور سیم‌پیچی، بدون ترمز جریان مخالف، جریان راه‌اندازی بستگی به مقاومت مدار روتور دارد. AC2′ برای راه‌اندازی موتور آسنگرون روتور سیم‌پیچی با ترمز جریان مخالف AC3 برای راه‌اندازی موتور آسنکرون روتور قفسه‌ای ـ هنگام قطع جریان نامی از تیغه‌های کنتاکتور عبور می‌کند ـ تحمل جریان راه‌اندزای 5 تا 7 برابر جریان نامی AC4 برای راه‌‌اندازی موتور آسنکرون روتور قفسه‌ای ـ به کاربردن ترمز جریان مخالف تغییر جهت گردش الکتروموتور روتور قفسه‌ای ـ تعداد دفعات قطع و وسل در فواصل زمانی اندک AC11 کنتاکتور کمکی ـ کنتاکتور فرمان بدون داشتن کنتاکت قدرت کوپل مغناطیسی ـ استفاده فقط در مدار فرمان DC DC1 بار اهمی ـ بار غیر اندکتیو یا با اندکتیویته ضعیف ـ گرم‌کن برقی DC2 راه‌اندازی موتور شنت ـ قطع کردن موتور هنگام کار DC3 برای راه‌اندازی موتور شنت با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد در فواصل زمانی اندک ـ مدار ترنر DC4 راه‌اندازی موتور سری ـ قطع موتور هنگام کار DC5 راه‌اندازی موتور سری با تعداد دفعات قطع و وصل زیاد، در فواصل زمانی اندک ـ تغییر جهت گردش موتور ـ مدار ترنر DC11 کنتاکتور کمکی ـ کنتاکتور فرمان ـ کوپل مغناطیسی برگرفته شده از karshenaserasmy.blog.ir